Bazı kelimeler dilden bağımsızdır. Her ne kadar farklı dillerde farklı anlamlara geliyor olsalar da anlattıkları şeyler çok daha derin olabilir. Moje More; Hırvatça Denizim, benim denizim anlamına gelen bir kelimedir. Aynı zamanda yine Hırvatçada kabus olarak anlamlandırılması bu kelimeyi çok daha büyülü bir hale getirmektedir. Peki ama Moje More kelimesinin arkasındaki gizem nedir? Dilerseniz bu gizeme göz atalım…
Bağımlılık Bildirir
Adriyatik kıyısından denize bakan Hırvatlar, deniz sevgilerini gerçek aşkları ile bir arada anlatmaktadırlar. Moje More, kişisel olarak deniz sevgisinin yanı sıra bilinmezliğe olan bağ ile de ilişkilendirilebilir. Genel olarak dil bilimsel açıdan bakıldığında; sadece bir deniz sevgisi olarak değil, kaybetme korkusuna sahip birinin sevgi cümlesi şeklinde de açıklamak yanlış olmayacaktır.
Güney Slav dilleri grubunda yer alan Hırvatça bilindiği gibi latin alfabesi kullanılarak okunup – yazılan bir dildir. Aynı zamanda bu güzel dili sadece Hırvatistan’da değil, Bosna – Hersek, Karadağ ve diğer komşu ülkelerde de duymak mümkün olmaktadır.
Türkçe kadar olmasa da farklı coğrafyalarda konuşulduğu için bu güzel dili farklı lehçelerde duymakta mümkün olabilir. Haliyle Moje More kelimesinin alamı da konuşulan coğrafyaya göre farklılık gösterebilir.
Moje More Şarkısı Ne Anlama Geliyor?
Her ne kadar Hırvatistan’da ünlü bir şarkı olsa da, ülkemizde de bu şarkıyı dinleyen ve anlamını merak eden pek çok kişi olabilir. Şarkı genel olarak pesimist bir ruh haliyle kaleme alınmıştır. Bir huzursuzluk ve deniz tarafından çağrılma söz konusudur. Bu sebeple sürekli olarak dünyanın sonundan, nefretten ve geri dönüşü olmayan bir çıkıştan bahsedilmektedir. Aynı zamanda şarkıda sıklıkla bir deniz tarafından çağrıldığından bahsedilir. Şimdi şarkı sözlerinden daha ziyade şarkıda bulunan kelimelerin anlamlarına yoğunlaşalım.
Genel olarak şarkıda bir pesimist ruh hali bulunmaktadır. Kaderin mühürlendiğini ve denizi tarafından çağrıldığından bahsedilir. Bu durum hem Hırvatçada hem de çevirilerinde yaşamak istememe, aşırı depresyon gibi anlamlara gelmektedir. Bir de şarkının nereyse tamamını kapsayan karamsar ruh halini “kara kum tepeleri denizimi yakıyor/yakmakta” bölümünde görmek daha mümkün olmaktadır.
Kötü rüyalar görüyorum: Şarkının sözlerinin bu kadar güzel olmasının ve belki de bu kadar çok kişi tarafından beğenilmesinin sebeplerinden biri de; karşılıklı olarak kelimelerin tam yerinde kullanılması olabilir. Biraz önce de bahsettiğimiz gibi Moje More benim denizim anlamına geldiği gibi kabusum anlamına da gelmektedir. Yine aynı şekilde Moje More şarkısında; yastığımda huzurum yok – kötü rüyalar/kabuslar görüyorum bölümünde de net bir şekilde görmek mümkün olmaktadır. Hem, deniz hem de kabusu burada da net bir şekilde görmek mümkün olmaktadır. Şimdi yeniden şarkının sözlerine ve açıklamalarına yer verecek olursak şunları söyleyebiliriz.
Moje More Şarkı Sözleri
Kimse istemiyor canım/canımı
En iyi halimde olduğumda bile
Kimse yaramı sarmıyor
İstemiyor canım
Gece üzerime çökerken, kabuslarıma ve kötü rüyalarıma geri dönüyorum.
Hemen önümde elinde siyah bezi ile bir aziz bekliyor.
Ardından bir ses ben denizden çağırıyor! (burada bahsedilen deniz ile moje more kelimesinde geçen denizin aynı olmadığını söyleyebiliriz.)
Artık kurtuluşum yok ve şansım kalmadı artık!
Artık bebeğim de istenmiyor ve yine acılarım kabul edilmiyor.
Ağlıyorum ve taşınıyorum artık, teslim olmak istiyorum.
Artık bebeğim de istenmiyor ve yine acılarım kabul edilmiyor.
Uyurken de mutsuzum, kötü rüyalar görüyorum. (burada bahsedilen kötü rüyalar/kabuslar ile moje morenin ikinci anlamı olan kabusların aynı olduğunu söyleyebiliriz)
Geçtiğimiz güzel günlerden değil, kıyametten önce değil, kaderimin artık bir lanetin elinde olduğunu düşünüyorum.
Artık bir ruhumda yok. Ruhumun evi de yok
Ruhumun tonu da yok
Kara kumlar tepeler halinde denizimi yakıyor. (belki de şarkının en can alıcı ve sözlerinin en dikkat çekici kısmının bu olduğunu söyleyebiliriz. Çünkü hem deniz hem de kabusun aynı anlamda kullanıldığı bölüm olarak şarkıyı daha da etkileyici bir hale getirmeyi başarıyor. )
Bundan sonra şarkının nakarat kısmında 8 kez xBenim Denizim deniyor.
Gerçekten bütünüyle incelendiğinde moje more şarkısının hem büyüleyici bir etkisi olduğunu hem de sözleriyle oldukça dikkat çekici olduğunu söyleyebiliriz. Burada tabi ki Hırvatçanın gücünden de bahsetmeden geçmemek gerekiyor. Peki ama bunun temel nedenleri ne olabilir?
Hırvat Mitolojisinde Denizin Kullanımı
Hırvatlar denize bağlı bir topluluktur. Bunun etkilerini şarkılarında, şiirlerinde ve günlük konuşmalarında sıklıkla görmek mümkündür. Bunu bir ifade olarak algılamak mümkün olduğu gibi kişilerin günlük yaşantısında da kullandıkları sıradan kelimelerde görebiliriz.
Sadece deniz ya da moje more gibi benim denizim kalıbının yerine, denizcilik ile ilgili olan tüm tabirlerde Hırvatçada oldukça güçlü bir şekilde bulunmaktadır. Genel olarak denizin kelime olarak kullanılmasına göz attığımızda kültürel açıdan denizin son derece ayrıcalıklı anlatımının da önemli olduğunu söylemek mümkündür.
Başka bir deyişle Hırvatlar denizle bütünsel ve birlikte olmayı dillerinde ve günlük yaşantılarında da sıklıkla dile getirirler. Bir diğer önemli konu ise masallar başta olmak üzere eski hikayelerde ki denizdir. İşte bu noktada kabus anlamı da devreye girer.
Moje More’nin Kullanımı Üzerine
Moje More kelimesi bizim anladığımız deniz anlamıyla değerlendiriliyor olsa da eş anlamlı bir kelime olarak da dikkat çeker. Aynı zamanda Moje more kullanılırken, kabus anlamında da kullanılabilir. Başka bir deyişle kullanılan duruma ve kullanılan kişinin ruh haline göre değişiklik gösterebilir.
Nasıl ki günlük hayatta ruh halimizde farklı şekillerde ortaya çıkabiliyorsa, deniz tasvirimizde değişiklik gösterebilir. Hayatımız bazen çok sakin bir denize benzerken, bazen fırtınalı, bazen soğuk havalı bazen kasvetli ve bazen günlük güneşlik olabilir.
Görüldüğü üzere; moje more kelimesi çoğunlukla denizle bütünleşen ve kasveti de içine alan bir kelimedir. Kelimenin şiirselliği, ruh haline göre farklı şekillerde de yansıtılabiliyor olmasıdır. Genellikle mutlu ruh halinde olan insanlar moje more derken; hayallerini, gelecek beklentilerini, aşklarını ve çocuklarını anlatabilir.
Bunun örneklerini Türkçede de görmek mümkündür. Aynı şekilde daha kasvetli bir deniz fikri de hoş olmasa da mümkün olmaktadır. Genellikle depresyondaki kişiler ya da hayatına ani bir şok, beklenmeyen bir kayıp ya da mutsuzluk hakim olan kişiler tarafından da aynı şekilde deniz betimlenebilir. Moje more kelimesini bu kadar şiirsel bir şekilde anlatıyor olmamızın en temel nedeni ise ikinci anlamının ilk anlamı ile uyumlu olması (çoğunlukla zır) olabilir.
Bu sebeple moje more karamsal bir ruh halinde kullanılması durumunda denize kabus ve güzelliklere korkunç kum tepeleri denmesini mümkün kılabilir. Tüm bu seçenekleri bir arada düşündüğümüzde hem kelimeyi günlük hayatta da kullanabiliriz hem de şarkıyı dinlerken daha farklı anlamlar yükleyebiliriz.
Hazır konu denizden, şarkılardan, şiirlerden ve Hırvatistan’dan açılmışken şunu da belirtmek isteriz ki: Hırvat eserlerine göz attığımız zaman içerisinde deniz olanların bambaşka bir yeri olduğunu da belirtmeden geçmemek gerekmektedir. Tüm bu seçeneklere göz atmak ve en azından Hırvatça şiirleri okumak son derece etkileyici olabilir. Bilindiği üzere bir dilde şiir okumak pek kolay olmasa da Hırvatçanın bu konuda ayrıcalıklı bir dil olduğunu da belirtmeden geçmemek gerekmektedir.